ЧУЖАН КЫВЛЫ

Чужан кывлы

Зэв ыджыд аттьӧ, Чужан кыв,

Мый менам олӧмын тэ эм,

Мый бӧрйин менам мамлысь сыв,

Йӧв войтӧн йиджин меӧ сэн,

Мый восьтін енъюгыдлысь мич,

Пӧль-пӧчсянь чӧжсьӧм олан лад…

А мый кӧть сьӧлӧмам эг видз,

Пыр тэнад сюрліс меным кад.

И аттьӧ, дона Чужан кыв,

Мый медбур ёрткӧд тӧдса ме,

Мый ӧтка чагторйӧн ог кывт -

Шань йӧзкӧд йитін олӧмӧс.

Мый медся мелі юргӧмнад

Тэ доймӧм лолӧс бурдӧдлан.

Мый тэкӧд водӧ дзолюк-ныв,

Тэд аттьӧ, муса Чужан кыв!

Фото вылас ме Ванеева Мария Флегонтовна прабабӧйкӧд. 

«АСЪЯ КЫАЛЫ» КАБАРДАСЯНЬ АТТЬӦ!

Ме матӧ куим во нин ола Кавказын. Коми кыв тані кывлі сӧмын чужан муысь миянӧ волӧм гӧсьтъяссянь, коми кыв ыджыд кӧсйӧмӧн велӧдысь верӧссянь да поездын осетияса комисянь.

 Тӧрыт Прохладнӧй карын лоис чудӧ! Ме весиг кӧсйыны татшӧмторсӧ эг лысьт! Культура керкаса сцена вылын час да джын юргис коми кыв! Сӧмын думыштчӧй! Кавказын! Неыджыд карын! Комиӧн! Татшӧм шудсӧ козьналіс В. Морозов нима «Асъя кыа» Коми Республикаса сьылан да йӧктан канму ансамбль!

Кор ме тӧдмалі котырлӧн локтӧм йылысь, пырысь-пыр котӧртлі билетла. Кассаын пукалысь мужичӧй менсьым юаліс, мыйла ме сэтшӧма кӧсъя концерт вылӧ: «Что? Родная кровь?» Мися, да, ме коми. А сійӧ ошйысьыштіс, мый Комикӧд орччӧн уджавлӧма Обскӧй паракодствоын. Тіян пӧ сэні йӧзыс зэв бурӧсь (меным вӧлі зэв нимкодь).

Ме майшаси, локтасны-ӧ концерт вылас видзӧысьяс. Ӧд первомай дырйи унаӧн шойччӧны вӧр-ва дорын, гӧраяс дорӧ мунӧны. Дерт, йӧзыс эз вӧв уна, но джын залйыс, чайта, вӧлі. Ме эг ӧтнам жӧ ветлы. Вайӧді концертсӧ ёна видзӧдны окотитысь верӧсӧйлысь мамсӧ. Ме радпырысь вуджӧдчи аньлы, а сійӧ пыр сӧмын и нимкодясис: «Ой! Кутшӧм мичаа йӧктӧны! А паськӧмъясыс кутшӧм мичаӧсь! Ой! Миян Эделькалы эськӧ татшӧм погремушка (сярган, тотшкӧдчан да пуысь вӧчӧм шылада мукӧд инструментъяс йылысь)!» Кутан пӧ гижны блогад, висьтав зэв ыджыд аттьӧ ставнас Кабардасянь! Тшӧкыдджыка пӧ эськӧ волісны татшӧм артистъяс!

Ӧти пельнам кывзышті и мукӧдъяслысь видзӧдлассӧ. Кавказын олысьяслы концертыс ёна воӧма сьӧлӧм вылас. Унаӧн телепонъяс выланыс снимайтісны петкӧдчӧмсӧ. Ставӧн ёна кекӧначасисны. Ӧтитор ёна майшӧдліс искусство радейтысьясӧс: мыйла карса администрация эз убӧлит кӧть дзоридзьяс козьнавны татшӧм ылысь локтӧм гӧсьтъяслы…

А ӧд «Асъя кыа» волӧма нин тайӧ инъясас 34 во сайын. Таво ансамбль пасйӧ 80 во! Тшупӧда паскӧд йитӧдын котыртӧм гастрольясӧн артистъяс волісны эз сӧмын Кабардино-Балкарияӧ, но нӧшта пӧ Адыгеяӧ да Краснодарскӧй крайӧ.

Юкся аслам сьӧлӧмкылӧмъясӧн. Ог тӧд, коді ме моз радліс «Еджыд лым», «Вӧрын ветлӧ ош», «Кӧкӧй»… тӧдса сьыланкывъяслы, Сойва, Печора да Вашка ю нимъяслы… Ӧдвакӧ, кодкӧ ме моз ставсӧ бура гӧгӧрвоис. А эм кӧ сэтшӧм мортыс Прохладнӧйын, меным пырысь-пыр колӧ сыкӧд тӧдмасьны!

А нӧшта ме нимкодяси миян йӧзӧн. Быд муын медся ыджыд озырлуныс – сэні олысь йӧз! Найӧ видзӧны культура, найӧ кыпӧдӧны каръяс, найӧ дорйӧны Чужан мунысӧ, найӧ нимӧдӧны сійӧс… Зэв любӧ вӧлі аддзыны ылын-ылын гортсянь канму, мир пасьтала коми культура нимӧдысь енбиа йӧзӧс. А кутшӧм ставныс мичаникӧсь!

Ыджыд аттьӧ «Асъя кыалы»! Аттьӧ ставлы, коді сэні уджалӧ! Аттьӧ мортлы, кодлы воис юрас ыстывны котырсӧ Кавказӧ! Ми олам медся ыджыд канмуын, кӧні олӧ-сӧвмӧ унасьыс-уна культура. Сэтшӧм бур, мый овлӧ позянлун лунвылын тӧдмасьны войвыв войтырлӧн культураӧн, и мӧдарӧ. «Кабардинка» пӧ волӧма нин Сыктывкарӧ.


 #visitkomi #откройреспубликукоми#молодойблогер #gokomi

ПУКТІМ КАРТУПЕЛЬ

Быдтор позьӧ ньӧбны рынокысь. Быдтор позьӧ ньӧбны донтӧмысь. Тіян эм градвыв, но ичӧтик. Мыйлы ті лоанныд радӧсьджык? 5 ведра картупельлы либӧ 15 ведра вишнялы? Мый бӧръянныд? Ме бӧрйи вишня.

Вежон кык нин тайӧ инъясас медыджыд сёрниыс – картупель пуктӧм. Менам верӧслӧн мам горт дорас тшӧтш эм мутор. Ми, мамӧ, медыджыд начальник Эделька да ме (папным ылын уджалӧ), радпырысь шуим, мый ветлам отсыштны. Но, вӧлӧмкӧ, быд лунӧ оз позь. Чесьтӧ уськӧдны кӧ козерогӧс, колӧ пӧ рака тӧлысь 28-ӧд лунъясӧ садитчыны, скорпионӧс кӧ – 23-ӧдӧ. 22 марта луннас зэрыштіс, да ог пӧ аски пуктысьӧй, муыс сьӧкыд. Но аскинас вӧлі мича поводдя, да ми асьным вӧзйысим волыны.

Локтім, а джын «мусӧ» верӧслӧн вокыс садитӧма нин. Мамӧ ӧдйӧджык котӧртіс отсасьны. Но регыд и шуис: «Тайӧ абу пуктысьӧм, а тальсьӧм. Сёрниыс унджык».))

Войвылысь локтӧм мамӧлӧн сьӧлӧмыс татшӧм пуктысьӧмысь эз бурмы.)) Но нинӧм, гортас сійӧс виччысьӧны оз сӧмын миян, но и рӧдвужлӧн муясыс, кӧні мамӧ быть отсасьӧ.

Мыйла ме заводиті вишнясянь? Тайӧ вит на вит ыджда «картупель му» вылас быдмӧ кык вишня. И кольӧм гожӧмсӧ кӧзяйка эз ӧвсьы: «Колӧ ӧти пусӧ пӧрӧдны! Вишняяс понда ставнас муыс шондісьыс тупкыса. На вӧсна картупельным оз ло!» Мися, кыдзи пилитны? Тайӧ ӧд пу, ӧти воӧн оз быдмы. А мынта тусь ӧктылам. Асьным тӧвбыд компотаӧсь, тані тӧдсаясӧс вердам да Комиӧ на варенньӧяс нулам... Верӧсӧй корсис медбур петантуй – пилитіс вожъяс, а шӧр пусӧ колис.

Миянӧс шензьӧдӧ некымын ведра картупельсӧ тадзи пыдди пуктӧмыс, но ӧд тайӧ абу весьшӧрӧ. Картупель – мӧд нянь. Миян муяснымлы пом ни дор абу. Пуктысь, кымын кӧсъян. Ми тадзи и вӧчам. И картупельным уна. И кышъям сійӧс кыза. А тані, Лунвылын, быд метр юклӧма. Ме нин коркӧ гижлі, мый Комиӧ ыджда серти тӧрас 33 да джын Кабардино-Балкария, а йӧзыс ӧтмында олӧ. Тані быдмӧ ставыс! Быдӧнлы окота чӧсмасьны тусьӧн, но пӧткӧдчыны «няньӧн» - тайӧ медводз! Чайта, та понда кӧть неуна, но ассьыд пуктынысӧ окота. Ачыд ӧд быдсяма сорасъясӧн он кисьтав, ачыд тӧждысян… Аслад чӧскыдджык и лоӧ. =)

МИЯН АССОЛЬ

«Ним – тайӧ зэв тӧдчанатор. Нимлы быть колӧ история, кодӧн эськӧ кага гӧрдитчис».

Кэти Райан «Нам нужна скала» («Куриный бульон для души. 101 история для мам» небӧгысь)

Матыстчис 2018-ӧд вося гожӧм шӧр, а ми пыр на эг тӧдӧй, кыдзи шуны нывканымӧс, кодӧс виччысим моз тӧлысь помын. Батьыс первойсяньыс шуис, мый позянлун бӧрйыныним сетӧ меным. 

Ок и жуглі жӧ ме юрӧс… Уджъёртъяс быд лун выль нимӧн нылукӧс шуисны: то Настенька, то Жанночка, то нӧшта кодкӧ… Да и ачым ог вӧлі тӧд, кыдзи шыӧдчыны кынӧмын ворсӧдчысь муспоз дорӧ. Мирса пӧшти став нимсӧ штудируйті Ӧтуввезйын, но нинӧм менам эз артмы. Колӧ ӧд, мед и вич-овйыскӧд лӧсяліс, и мед вӧлі медся мелі, медся бур вежӧртаса, медся мича да бать-мамлысь сьӧлӧм шонтысь.

Кори отсӧг паплысь. Мися, ог вермы. Сійӧ: «А, гашкӧ, сійӧ нывкаыслӧн нимнас, коді тай алӧй парус виччысис? Ми ӧд на дорын тӧдмасим». Ме нюмдышті. Меным вӧлі зэв нимкодь, мый менам верӧс – романтик, но эг кӧсйы, медым менсьым нылукӧс пыр дӧзмӧдісны сола Ассольӧн.

Буретш сійӧ лунъясас ме видзӧді «Это мы» американскӧй драма сериал. Ті ӧні, кӧнкӧ, думыштінныд: «Фу, Женя, мый вылӧ кадтӧ видзан!» Ме тіян моз жӧ чайті, кор тӧдсаяс вӧзйисны меным сійӧс, но ӧні менам мӧд видзӧдлас. Тані петкӧдлӧма трӧйняа семьяын олӧм, уна этш, уна конфликт... Мамукъяс, кор лоыштас кадныд, видзӧдӧй. Чайта, быдӧн аслыс татысь мыйкӧ босьтас.

… Видзӧда серия, кӧні Рэндаллӧн котырыс виччысьӧ кагукӧс. Том бать ёна майшасьӧ, киас нинӧм оз ӧшйы, весиг жугӧдіс ӧшӧдігас выль вентилятор да мӧдӧдчис вузасянінӧ мӧдла. Буретш тайӧ кадас нылукыслы окота лои чужны. Рэндал кватитіс рекламка, кӧні гижӧма вузасьысьӧн сылы вӧзйӧм вентилятор йылысь. Мужичӧйлысь гӧтырсӧ эз удитны нуны больничаӧ, сійӧ чужтіс нылуксӧ гортас. Медводдзаӧн сійӧс аддзисны бать-мамыс да бабыс. Кор Рэндал кутіс висьтавны мамыслы, кыдзи эськӧ кӧсйис нимтыны дитюксӧ, ань вочавидзис, мый абу быть кагаӧс шуны кодлӧнкӧ нимнас либӧ кутшӧмкӧ торъя шыпас вылӧ, нимыс воас асьнас. Тадзи и артмис. Том батьлы киас сюрис вузасянінысь кабала тор. «ТЕССАНА – тӧвруӧн меліалысь вентилятор», - лыддис сійӧ. Асььыныс медводдза кагукнысӧ гозъя шуисны вентилятор нимӧн. )) Дженьыда кӧ – Тесса.

Ме нюмъялышті. Мича ним. И, збыльысь, асьнас воис. Видзӧдлі асланым вентилятор вылӧ, коді бокам рытывбыд уджаліс, а гожӧмбыднас ме дорысь эз вешйыв, а сэні мичаника гижӧма «АССОЛЬ». ))

Меным вӧлі зэв гажа казялӧмторйысь, но нывканымӧс ми эг тадзи нимтӧй. И весиг эг НИКАӧн, коді ёна жӧ бергаліс менам юрын, а, вӧлӧмкӧ, тадзи жӧ шусьӧ миян кӧлуй косьтанным… Миян чужис ЭДЕЛИЯ!

Р.S.: Эделияӧн миян гортын шуӧны сӧмын нывканымӧс. 
Но неважӧн кывлі, мый эм татшӧм нима узьлан кӧлуй.

ТЬФУ!

     Либӧ лунвывса йӧзыс ёнджыка эскӧны вомдзалӧмъясӧ, либӧ ёнджыка оз эскыны ӧта-мӧдыслы, либӧ ме том мам, и менӧ быд боксянь кытшалӧны велӧдысь да ӧлӧдысь йӧз…

 Армис кӧ сэтшӧмтор, мый тэныд мыйкӧ оз ёна кажитчы, дерт жӧ, колӧ кодӧскӧ мыждыны. Тадзи кокниджык. Ми пырджык тадзи и вӧчлам. Бӧръя кадас ме зэв тшӧкыда кыла: «Вомдзалісны!» Сэтшӧм тшӧкыда, мый весиг ачым здук кежлӧ думыштчыла: «Гашкӧ…» Но менам семьяын эскӧны Енлы, и лои кӧ нин мыйкӧ, корӧны сылысь отсӧг и сійӧс аттьӧалӧны, а оз шаманитны.

          

     Аттьӧ, мый меным пыр мойвилӧ веськавны шань йӧз пӧвстӧ. Кага чужтанінын ме ёртаси бур нывъяскӧд. «Палата №5» - тадзи ми и нимтім чатнымӧс, кӧні матӧ квайт тӧлысь нин вит мам юксьӧны асланыс тӧжд, нок да радлуннас.

         Бӧрдӧ кӧ вӧлі менам чужсьӧг кагаӧй, ме пыр шулі: «Но тайӧ ӧд кага. Ичӧт челядь тшӧкыда бӧрдӧны. Чайта, менам оз на сэтшӧма горзы, кыдзи мукӧдыслӧн». Менам выль ёртъяслӧн та вылӧ мӧдджык видзӧдлас.

         - Менам нылукӧй ёна бӧрдіс войнас. Ӧти тӧдса кагук вывсьым вомидз вӧтліс. Сэсся некодлы ог кут петкӧдлыны муспозйӧс. Асланым кодкӧ и вӧчис тайӧс. А ывлаӧ петӧм водзын юр пыдӧссӧ пыр неуна солышта, мед ставыс бур вӧлі.

         Мӧд гижӧ:

- И миянӧс вомдзалісны. Дерт, больничаын. Коридор тыр нарӧд. Ӧти шуас: «Ой, кутшӧм ичӧтик». Мӧд: «Кутшӧм еджыдик банбокъяс»… Менам верӧс биалӧ газ, сов сы вылӧ кӧдзыштӧ, а биыс кузь кывъяс нюжӧдӧ да тратшкӧ… Сідзкӧ, вомидз пӧ эм.

Коймӧд:

- Ой! Паськыдджыка та йылысь гиж. Миян тшӧтш войбыд горзіс. Чайта, вомдзалісны жӧ.

Уджъёртъяс юалісны, кыдзи узьӧ кагаӧй. Мися, бура (сэк ичӧт на вӧлі, да войнас ачыс унмовсьліс сёйыштӧм бӧрын). Директорӧ ыдждӧдіс синсӧ да ӧлӧдіс: «Позьӧ ӧм татшӧмтор йылысь висьтасьны!» Быттьӧ ме изэрд вылысь горза, а ог сэтшӧм жӧ мам да бабъяскӧд юксьы.

Внучкасӧ видзны локтысь мамӧс шензьӧдіс со мый. Мыйла пӧ ставӧн сьӧлалӧны миян Эделька вылӧ, ставӧн шуӧны «Тьфу на вас!» либӧ «Плохая!» Мися, тадзи вомидзысь видзӧны.

А татчӧс бабным чайтӧ, мый весиг ми сыкӧд вермам вомдзывны муса нылукнымӧс бур кывйӧн. Кыдзи татшӧмыс вермас лоны? Абу али мый миян кевмысьӧмъясным медся вынаӧсь… Ме ог гӧгӧрво. Колӧ пӧ войся дӧрӧм помлӧн гугнас кагалысь чужӧмсӧ чышкыны.  Мися, сэк, дерт, войсӧ оз узь – повзяс.

Весиг медицинаын уджалысьяс видзчысьӧны. Кор ми локтім роддомысь, буретш миян врачным да медсестраным отпускаліны. Медводдза да мӧд патронаж дырйи волісны эз миян участокысь кывкутысь специалистъяс. Лунӧн сёрӧнджык виччысьтӧг воис миян медсестраным. Мекӧд сёрнитіс, туйдіс, кыдзи да мый. Мися: «Видзӧдланныд каганымӧс?» Ог пӧ, тӧрыт ӧд врач тіянӧ волӧма. Тӧлысьныд тырӧ, и локтанныд, любуйтчыштам. )

Мед ставыс ставлӧн лоӧ бур! Мед асьныд, кагукъясныд, бать-мамныд лоӧны дзоньвидзаӧсь! Эскӧй бурӧ! И ме кута зільны!

         И… дерт жӧ, ТЬФУ НА ВАС! ;)